Przyczynienie nie wyłącza możliwości starania się o odszkodowanie może jedynie zmniejszyć jego wysokość o określony procent. Ważną rolą pełnomocnika jest tak przeprowadzić postępowanie dowodowe, ażeby podnoszone przyczynienie przez pozwanego nie było przez Sad ustalone, ewentualnie żeby było przyjęte w jak najmniejszym wymiarze.
Zgodnie z art. 362 k.c. ,,Jeśli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza stopnia winy obu stron”.
Za przyczynienie się należy uznać takie zachowanie poszkodowanego, które pozostaje w związku przyczynowym ze szkodą oraz jest obiektywnie nieprawidłowe. Można więc przyjąć, że każde nieprawidłowe zachowanie poszkodowanego, które miało jakikolwiek wpływ na powstanie lub zwiększenie szkody, potencjalnie zmniejsza wysokość odszkodowania.
Jeżeli o odszkodowanie występują osoby bliskie zmarłego, który przyczynił się do szkody, odszkodowanie również może zostać zmniejszone w oparciu o art. 362 k.c.
Najczęstszymi sytuacjami powodującymi ustalenie przyczynienia się poszkodowanego do szkody są:
1. Brak zapiętych pasów bezpieczeństwa – przyczynienie od 20% do 50%
Brak zapiętych pasów zazwyczaj znacząco wpływa na powiększenie doznanych obrażeń ciała. Jeżeli biegli lekarze w opinii wskażą związek przyczynowy pomiędzy niezapięciem pasów bezpieczeństwa a zwiększeniem obrażeń, to w takim przypadku odszkodowanie może zostać obniżone o przyczynienie się poszkodowanego do szkody.
Przykłady:
– Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 lutego 2015 r.
Fakt niezapięcia pasów obciąża nie tylko powoda, ale również bezpośredniego sprawcę wypadku. Biorąc pod uwagę powyższe oraz to, że powód w chwili wypadku był osobą dorosłą, w pełni świadomą podejmowanych decyzji i ich skutków, uzasadnione było ustalenie 25% przyczynienia się powoda do powstania szkody
– Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 czerwca 2014 r.
Nie zapięcie pasów oznacza to, iż prawidłowym było przyjęcie przyczynienia się powoda do powstania, jak i ewentualnego zwiększenia szkody, co uzasadniało zmniejszenie wysokości zasądzonych świadczeń o 30%
– Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25 czerwca 2013 r.
Zapięcie pasów bezpieczeństwa stanowi minimum jakie winien we własnym interesie zastosować każdy pasażer i kierowca. Okoliczność, iż powód w chwili wypadku był osobą dorosłą, w pełni świadomą podjętych decyzji i winien wykazać się odpowiednim stopniem dojrzałości i roztropności – zdaniem Sądu – przemawia za ustaleniem, iż przyczynił się on do szkody w 30% z uwagi na niezapięcie pasów bezpieczeństwa.
– Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 lutego 2012 r.
Nie zapięcie pasów skutkowało uznaniem 30% przyczynienia się poszkodowanego do szkody
– Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 września 2012 r.
Nie zapięcie pasów skutkowało uznaniem 40% przyczynienia się poszkodowanego do szkody
– Wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 listopada 2011 r.
Nie zapięcie pasów skutkowało uznaniem 20% przyczynienia się poszkodowanego do szkody
2. Podróżowanie z nietrzeźwym kierowcą – przyczynienie od 25% do 50%
Istotną okolicznością do przyjęcia przyczynienia jest udowodnienie, iż pasażer wiedział, że kierujący jest pod wpływem alkoholu i zdecydował się z nim na jazdę. Nie w każdym przypadku pasażer ma taka wiedzę wsiadając do samochodu.
Przykłady:
– Wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2016 r.
Bezsporny jest fakt, iż poszkodowany zdecydował się na jazdę z kierującym pojazdem, który był pod wpływem alkoholu i z którym razem alkohol ten bezpośrednio wcześniej spożywał. Bezsporne jest też, że przyczyną wypadku był stan nietrzeźwości kierującego pojazdem, a także zbyt duża prędkość pojazdu na ostrym zakręcie. Biorąc pod uwagę, iż poszkodowany był zawodowym kierowcą i powinien zdawać sobie sprawę z zagrożenia, jakim jest prowadzenie pojazdu przez nietrzeźwego kierowcę oraz przyjmując, że poszkodowany jest współodpowiedzialny za skutki zdarzenia w stopniu istotnym, uzasadnione jest w ocenie Sądu Apelacyjnego przyjęcie przyczynienia na poziomie 50%
– Wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 13 stycznia 2015 r.
Podjęcie decyzji o jeździe z kierowcą nietrzeźwym, oraz tym bardziej fakt spożywania z nim alkoholu bezpośrednio przed podróżą, nie mogło pozostawać bez wpływu na sprawność kierowcy. Niewątpliwie zachowanie poszkodowanego ocenić należy jako obiektywnie naganne oraz sprzeczne z porządkiem prawnym. Ponadto poszkodowany podróżował bez zapiętych pasów bezpieczeństwa. Stosownie zaś do wywołanej w sprawie opinii biegłych okoliczność ta mogła mieć wpływ na tragiczne następstwa wypadku. Wskazuje to w ocenie Sądu, że należy przyjąć przyczynienie się poszkodowanego w wysokości 50% do doznanej szkody
– Wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 29 kwietnia 2015 r.
Podkreślenia wymaga, iż duża ilość wypadków komunikacyjnych, jakie powodują kierowcy w stanie nietrzeźwym, narażając na niebezpieczeństwo nie tylko siebie i pasażerów, lecz i innych użytkowników dróg, nakłada na każdego obywatela obowiązek szczególnej ostrożności i nie stwarzania warunków do tego, aby kierowca pojazdu mechanicznego podejmował jazdę będąc pod wpływem alkoholu. Całokształt okoliczności sprawy wskazuje więc bezspornie na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody, skutkujące przyjęciem tego przyczynienia na poziomie 30%.
– Wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 14 grudnia 2015 r.
poszkodowany naruszył obiektywne reguły postępowania świadomie podróżując z nietrzeźwym kierowcą. Wspólnie ze sprawcą spożywał alkohol, chociaż wiedział, że w niedługim czasie będzie on prowadzić pojazd. Postąpił nagannie, godząc się na jazdę z kierowcą pozostającym pod wpływem alkoholu. Przyczynienie się na poziomie 25% w przypadku uczestniczenia w jeździe z nietrzeźwym kierowcą jest adekwatne. Natomiast niekorzystanie z pasów bezpieczeństwa również kształtuje przyczynienie na poziomie 25%. Wartość 50% przyczynienia jest odpowiednia w świetle tych ustaleń.
– wyrok SO w Zamościu z dnia 30 października 2015 r.
Poszkodowany zdecydował się na podróż z nietrzeźwym kierowcą i nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa – w ocenie Sądu Okręgowego należało przyjąć 40% przyczynienie się poszkodowanego do szkody
– Wyrok Sądu Okręgowego w Zamościu z dnia 5 marca 2014 r.
Z bezspornych okoliczności wypadku wynika, iż bezpośrednio przed zdarzeniem poszkodowany spożywał alkohol ze sprawcą wypadku, a następnie wsiadł z nim do samochodu. Poszkodowany w dacie zdarzenia był pełnoletni, a więc uznać należy, iż miał pełne rozeznanie co do zagrożenia i możliwych konsekwencji swojego postępowania. Tragicznie zmarły przyczynił się do powstania szkody w 50%
– Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 września 2014 r.
Przyczynienie się należy określić na 50%. Oczywiste jest bowiem, że przyczyną wielu wypadków drogowych jest prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu. Taki wniosek jest powszechnie znany i nie wymaga głębszego uzasadnienia
– Wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2014 r.
zachowanie poszkodowanego polegające na spożywaniu alkoholu z kierowcą i następnie podjęcie decyzji jazdy z nietrzeźwym kierowcą pojazdu mechanicznego należy określić na poziomie 50% przyczynienia się do powstania szkody
– Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2003 r.
„osoba, która decyduje się na jazdę samochodem z kierowcą będącym w stanie po spożyciu alkoholu, przyczynia się do odniesionej szkody powstałej w wyniku wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzeźwości kierowcy pozostaje w związku z tym wypadkiem. Spożywanie zaś napoju alkoholowego z takim kierowcą przed jazdą uważać należy za przyczynienie się do powstania szkody w stopniu znacznym.”
3. Przekroczenie prędkości – przyczynienie od 10% do 50%
Nadmierna prędkość ujemnie wpływa na bezpieczeństwo często zwiększając rozmiar szkody. W sprawach wypadków spowodowanych znacznym przekroczeniem dozwolonej prędkości odszkodowanie może zostać zmniejszone.
4. Nieprawidłowe zachowanie pieszego – przyczynienie od 20% do 75%
Nieprawidłowe zachowanie pieszego często polega na wtargnięciu na przejście dla pieszych, przebieganie przez przejście dla pieszych lub poruszenie się nieprawidłową stroną drogi. Nie są to wszystkie przypadki ale najczęściej występujące.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 prawa o ruchu drogowym pieszy, przechodząc przez jezdnię lub torowisko, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność. Pieszy znajdujący się na tym przejściu ma pierwszeństwo przed pojazdem. Z przepisu tego wynika, że pieszy ma zachować szczególną ostrożność w czasie przechodzenia przez jezdnię. Powyższe sprowadza się z zasady do obserwowania innych uczestników ruchu drogowego i ewentualnie podejmowania stosownych działań
Przykłady:
– Wyrok Sadu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 maja 2016 r.
Zachowanie powoda – przekraczanie jezdni w niewłaściwym miejscu i pozostawanie pod wpływem alkoholu, pozostają w normalnym związku przyczynowym ze szkodą wyrządzoną powodowi przez kierującego pojazdem. Podkreślić należy, że obowiązek dbałości o życie i zdrowie człowieka może wynikać nie tylko z normy, także ustawowej, ale również ze zwykłego rozsądku, popartego zasadami doświadczenia, które nakazują podjęcie niezbędnych czynności zapobiegających możliwości powstania zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka. Gdyby powód zachowywał się zgodnie z przepisami, w tym w sposób odpowiedzialny, wówczas z dużą dozą prawdopodobieństwa stwierdzić można, że nie doszłoby u niego do szkód i urazów, jakich doznał na skutek rzeczonego wypadku. W okolicznościach niniejszej sprawy należy uznać, iż negatywny wpływ alkoholu na organizm powoda spowodował, że ten zachowywał się nieprawidłowo i lekkomyślnie. Mając na uwadze powyższe okoliczności sprawy i dokonane w niej ustalenia faktyczne Sąd uznał, iż zakres tego przyczynienia powoda do szkody należy określić na 60%
– Wyrok Sadu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 września 2014 r.
Sąd Okręgowy przyjął założenie, że na pieszym spoczywała taka sama odpowiedzialność jak na kierowcy samochodu, gdyż pieszy poruszając się po drodze był takim samym uczestnikiem ruchu drogowego, jak kierujący samochodem. Wobec powyższego był obowiązany do przestrzegania przepisów o ruchu drogowym. Tymczasem poszkodowany przekraczał jezdnię w nieoznaczonym miejscu i przy zachowaniu należytej ostrożności miał możliwość dostrzeżenia nadjeżdżającego samochodu, dlatego też nie powinien był w ogóle wkraczać na drogę przed przejazdem samochodu. Sąd miał także na uwadze fakt, że to działanie pieszego zapoczątkowało ciąg zdarzeń, który doprowadził do powstania szkody. Sąd uwzględnił również, iż kierujący pojazdem poruszał się z niedozwoloną prędkością i nie zachował się zgodnie z zasadami bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz nie rozpoczął manewru hamowania w odpowiednim czasie. Poruszając się zgodnie z kierunkiem ruchu pieszego, kierowca miał możliwość jego dostrzeżenia. Widząc, że jest to biegnące dziecko, winien znacznie zwolnić, mając na uwadze, że może dojść do wtargnięcia dziecka na jezdnię. Z tych wszystkich względów Sąd I Instancji uznał, iż poszkodowany przyczynił się do szkody w 40%.
– Wyrok Sadu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 września 2012 r.
W momencie zdarzenia poszkodowany szedł wzdłuż drogi publicznej i to on, w opinii Sądu, wytworzył stan zagrożenia, poruszając się w porze o ograniczonej widoczności, bez zachowania wymaganej ostrożności, przyjmując 30 % przyczynienie się poszkodowanego do szkody
– wyrok SA w Warszawie z dnia 18 października 2012 r.
Powód wprawiając się w stan nietrzeźwości nie powinien decydować się na korzystanie z dróg publicznych. Kierujący pojazdem nie jest bowiem w stanie zatrzymać samochodu „w miejscu”, kierowca nie musi się spodziewać, że nagle pieszy zachowa się nieprawidłowo. W konsekwencji należne powodowi zadośćuczynienie zweryfikowano o 70% po uwzględnieniu przyczynienia się powoda do szkody w takiej wysokości
– Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 13 listopada 2012 r.
Pieszy przekraczał jezdnię w miejscu do tego nie przystosowanym, a w takim przypadku winien przestrzegać przepisów Prawa o ruchu drogowym, a w szczególności art. 13 ust. 1 i 2, zgodnie z którym, pieszy przechodząc przez jezdnię jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, a przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów; pieszy obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa pojazdom. Zgodnie z art. 14 ust. 4 Prawa o ruchu drogowym, zabrania się przebiegania przez jezdnię. Tak więc wkraczając na obszar jezdni powód winien upewnić się, że drogą nie nadjeżdża żaden pojazd, a jeśli takowy będzie – winien ustąpić mu pierwszeństwa przejazdu. Nie dopełniając tego obowiązku pieszy stworzył sytuację zagrożenia w ruchu drogowym, której skutkiem był rozpatrywany wypadek, a do tego poruszał się po jezdni biegiem, co jest zabronione. Stopień przyczynienia pieszego można oszacować na 60-70%, zaś kierowcy samochodu na 40-30%, nawet przy przyjęciu, że rzeczywista prędkość pojazdu była wyższa.
